Thư ngỏ

Thư ngỏ của TS Tô Văn Trường gửi PTT Hoàng Trung Hải về Dự án Bô-xít

Dear Anh Hoàng Trung Hải
25-02-2013
Dự án bô xit đúng là chủ trương lớn của Đảng gây ra nhiều tranh cãi. Chỉ riêng cá nhân tôi tính đến nay đã có 11 bài viết dưới các góc nhìn khác nhau về dự án này. Bài viết mới nhất  CON “CHUỘT BẠCH”  KHỐN CÙNG được đăng tải rộng rãi trên các trang mạng xã hội đã nói hết những gì cần nói.
Có thể khẳng định dự án bô xít là một dự án gây chia rẽ sâu sắc nhất trong lòng người dân Việt Nam, là phép thử thực sự cho tiến trình dân chủ của đất nước. Nhiều chuyên gia, nhân sỹ, trí thức và đông đảo nhân dân ở trong và ngoài nước đã đồng loạt kiến nghị Đảng và Nhà nước dũng cảm dừng dự án khai thác bô xít Tây Nguyên dựa trên nhiều phân tích sâu sắc ở các góc độ khoa học kỹ thuật, kinh tế, xã hội và môi trường rất khách quan và thuyết phục. Kiến nghị đó được sự đồng thuận và nhất trí rất cao của nhân dân. Kết quả thăm dò của Diễn đàn kinh tế Việt Nam VNR500 và báo Dân Trí có đến 96% người dân đồng ý dừng dự án bô xít Tây Nguyên. Đấy là con số sống động phản ánh ý dân, lòng dân không thể bỏ qua trong một xã hội dân sự, nhà nước pháp quyền.

Những bài học nóng hổi tính cách mạng, khẳng định bản lĩnh, vai trò lịch sử và tấm lòng vì nước vì dân của những người đứng đầu nhà nước vẫn còn đó. Quyết định kéo pháo ra khỏi Điện Biên Phủ ngay trước thời điểm nổ súng đã ấn định của Tổng tư lệnh  Đại tướng Võ Nguyên Giáp là tấm gương trung thực, dũng cảm, khẳng định trách nhiệm sắt đá với công sức và xương máu của nhân dân, của chiến sỹ bộ đội đã được hậu thế ghi tiếng thơm mãi mãi vào sử sách. Người dân luôn nhớ Tổng bí thư  Trường Chinh đột phá tư duy, dám lật ngược vấn đề, truy đến cùng những hạn chế của mình và hệ thống bấy lâu nay để vạch lối thoát cho Đảng, cho đất nước – viết lại Báo cáo chính trị Đại hội Đảng lần thứ VI và quyết liệt tổ chức đổi mới, sau đó khẳng khái bàn giao lại cho thế hệ kế cận. Ngày nay toàn Đảng nhớ ơn ông, coi ông là ví dụ sinh động về con người vì nước vì dân, vượt lên hạn chế bản thân, hạn chế thời đại để phản tỉnh kịp thời trước tụt hậu và bế tắc của hệ thống, đưa đất nước sang trang mới và hoàn thành sứ mệnh lịch sử, chia tay đỉnh cao quyền lực thanh thản, ung dung.
Thủ tướng  Nguyễn Tấn Dũng mới tuyên bố quyết định không làm cảng Kê Gà nhưng vẫn chưa đủ can đảm nỗ lực giải quyết hậu quả và trọn vẹn vấn đề bô xít như mong muốn trông đợi của người dân. Tôi hiểu và chia sẻ cái khó của người đang  “cưỡi trên lưng hổ”!  Là người trực tiếp giúp việc Thủ tướng, nếu Anh Hải dũng cảm nhận thấy cái sai của người thừa hành sẽ tạo thành động lực, chia sẻ để Thủ tướng có những quyết định tỉnh táo, quyết liệt vượt lên chính mình.
Riêng về bài toán kinh tế của dự án , cách đây hơn 2 năm khi VNN- TuanVN vừa mới đăng bài viết của tôi phê phán về phương pháp luận, cách tính kinh tế sai lầm của Tập đoàn khoáng sản,  nhận được điện thoại của PV (Ban biên tập) cho biết ngày mai phía Tập đoàn  sẽ có phản hồi bài viết của tác giả. Tranh luận về khoa học phải công khai sòng phẳng cả về lý luận và số liệu, tôi nhờ PV chuyển tiếp một loạt câu hỏi cần phải làm rõ của bài toán kinh tế. Biết chắc là THUA lại  sợ “vạch áo” cho người xem lưng nên họ rút lui, không gửi bài phản hồi nữa.  Tôi đã trao đổi với các chuyên gia kinh tế độc lập cả trong và ngoài nước dù có ngụy biện cách nào thì bài toán kinh tế  bô xit chỉ có lỗ và lỗ chưa kể các mặt tác hại về môi trường và văn hóa xã hội.
Cái gốc cuối cùng vẫn phải là dân chủ hóa xã hội để mỗi quyết định quan trọng của đất nước được đưa ra đều phải có chất lượng dựa trên một quy trình khoa học, chuẩn mực. Việc cần nhất để danh chính ngôn thuận thì phải thành lập BAN hội đông gồm các nhà khoa học độc lập, có uy tín cao đánh giá toàn diện dự án làm tham mưu cho Đảng và Nhà nước ra quyết định cuối cùng.
Vấn đề thứ hai, liên quan đến dự án cảng tỷ đô Lạch Huyện. Tôi là thành viên trong Hội đồng thẩm định  nhà nước về báo cáo đánh giá tác động môi trường ĐTM của dự án này. Có thể nói chưa có Hội đồng nào phải họp nhiều lần như thế và cũng chịu sức ép như thế! Mặc dù kết quả bỏ phiếu cuối cùng có 3 phiếu không thông qua (trong đó có tôi) nhưng các phiếu còn lại  chỉ đồng ý thông qua với điều kiện phải sửa 20 điểm theo góp ý của Hội đồng. Buổi họp mới đây nhất, tôi vắng mặt vì đang đi công tác ở Nhật Bản, được biết  rất nhiều điểm góp ý của Hội đồng lần trước vẫn chưa được chủ đầu tư là Bộ giao thông vận tài và tư vấn JICA Nhật Bản giải đáp thế nhưng người ta vẫn đá “quả bóng” lên lãnh đạo Bộ Tài nguyên môi trường để xem xét, quyết định. Xin lưu ý Anh là vấn đề xin chủ trương đồng ý đầu tư của Quốc hội theo quy định của Nhà nước, Bộ giao thông vẫn tìm cách “lách luật”.  Ngay cả phát biểu của đại diện Bộ Văn hóa và công văn trả lời chính thức của Bộ Văn hóa cũng không hề khẳng định đồng ý với dự án cảng Lạch Huyện!???
Trí tuệ, tầm nhìn, và cách hành xử  của hai ông Bộ trưởng giao thông Đinh La Thăng và Bộ Tài nguyên môi trường Nguyễn Minh Quang, tôi chưa muốn bàn luận ở đây nhưng xin nói rõ nếu họ “cố đám ăn xôi”, và mượn danh theo chỉ đạo của Chính phủ (có thể kể cả Anh Hoàng Trung Hải) để phê duyệt báo cáo ĐTM của  dự án thì dù là chỗ quen biết Anh, tôi vẫn phải gọi đúng tên  là tội đồ của đất nước.
Tôi đang phải dành thời gian tham gia viết cuốn sách liên quan đến tài nguyên nước và môi trường với APU (Nhật Bản) và viết góp ý cho một số báo cáo  nghiệm thu đề tài nghiên cứu khoa học cấp nhà nước dạng tiềm năng thuộc chương trình KC08/11-15 của Bộ KHCN. Tuy bận, nhưng  trong một ngày gần đây, tôi sẽ tiếp tục chỉ rõ các “lỗ hồng” không thể sửa chữa của bài toán khuếch tán và lan truyền bùn cát của việc nạo vét 40 triệu mét khối ở cảng Lạch Huyện do JICA thực hiện để rộng đường công luận.
Thời gian không chờ đợi ai. Chúng ta, bất cứ ai sinh ra dù quyền lực, tiền bạc đến đâu rồi cũng về với cát bụi. Thời đại thông tin ngày nay không phải chờ  đến khi lâm trung hay về cõi vình hằng mới được lịch sử phán xét. Xin mượn lời Alexandre Đại Đế để kết luận cho bức thư này: ” Ta muốn chính các bác sĩ giỏi nhất khiêng quan tài của ta để chứng tỏ rằng, đối diện với cái chết, chính họ cũng không có quyền năng chữa lành bệnh. Ta muốn mặt đất được phủ đầy kho báu của ta để mọi người hiểu được rằng những tài sản vật chất thu gom được tại đây sẽ ở lại trên mặt đất này. Ta muốn hai bàn tay ta được thò ra ngoài quan tài và đong đưa theo gió để cho dân chúng thấy rằng chúng ta đến cõi đời này với hai bàn tay trắng, và chúng ta sẽ ra đi cũng với hai bàn tay trắng khi chúng ta đã xài hết kho tàng quý giá nhất của mỗi chúng ta là thời gian!”
Chúc Anh luôn mạnh khỏe, mọi sự tốt lành
Kính
Tô Văn Trường