Dân cần một lời giải trình thuyết phục

(Dân trí) - Những ngày qua, việc thay đổi tên nước trở thành vấn đề sôi động trên nghị trường. Nhiều ý kiến muốn lấy lại tên nước Việt Nam dân chủ cộng hòa song cũng không ít ý kiến giữ nguyên tên nước hiện nay. Tuy nhiên, cả hai luồng ý kiến đều có một điểm chung, đó là cần có lời giải trình thỏa đáng với dân.
 >>  “Trở lại nguyên lý cách mạng giải phóng dân tộc không thể là bước lùi”
 >>  Không trình Quốc hội phương án đổi tên nước
 >>  Không xem xét đổi tên nước cũng phải giải trình thuyết phục

   Khi đề xuất hai phương án trình Quốc hội cách đây chưa lâu, đối với phương án lấy lại tên Việt Nam dân chủ cộng hòa, UB Dự thảo sửa đổi Hiến pháp 1992 lập luận tên này gắn liền với sự ra đời của chính thể cộng hòa đầu tiên, được long trọng công bố qua Bản tuyên ngôn độc lập của Hồ Chủ tịch, được thể hiện qua 2 bản Hiến pháp (1946 và 1980), phản ánh đúng trình độ phát triển của Việt Nam trong giai đoạn hiện nay, có khả năng lôi cuốn, tập hợp đoàn kết toàn dân tộc, tạo sự đồng thuận chung trong xã hội, đồng thời thuận lợi hơn trong quan hệ hợp tác với các nước khác trên thế giới…

Trả lời về lý do vẫn giữ nguyên tên Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam vừa qua, ông Phan Trung Lý - Trưởng Ban Biên tập sửa đổi Hiến pháp cho biết việc thay đổi tên nước trong thời điểm này sẽ dẫn đến những hệ quả không có lợi, thậm chí bị xuyên tạc là đang xa rời mục tiêu, con đường lên chủ nghĩa xã hội và làm phát sinh nhiều thủ tục hành chính, gây tốn kém, phức tạp… Phương án này cũng tránh việc phải thay đổi về quốc huy, con dấu, quốc hiệu trên các văn bản, giấy tờ.

Lời giải trình trên đã không được nhiều đại biểu Quốc hội và cử tri chấp nhận.

Trước hết, nói về việc “lợi dụng”, “xuyên tạc”, “xa rời mục tiêu”… Xin thưa, đối với một số người cố tình xuyên tạc, bóp méo thì dù thay hay không thay hoặc thay bằng bất cứ tên nào khác, họ cũng sẽ bóp méo và xuyên tạc. Tuy nhiên, đây là số ít, không nhất thiết phải quan tâm.

Cũng xin không đề cập ý kiến “ngộ nghĩnh” đến khó hiểu như việc đổi tên nước “… chỉ một số tiểu thương quan tâm" của đại biểu Phạm Trường Dân, Phó giám đốc Công an tỉnh Quảng Nam.

Xin chỉ đề cập đến một số lý do còn lại.

Về lý do phức tạp trong các thủ tục hành chính như thay đổi quốc huy, con dấu, quốc hiệu… có lẽ không khó khăn cho lắm đối với thời đại khoa học và công nghệ hiện nay. Vả lại, việc thay con dấu chẳng hạn, có thể chúng ta tiến hành từng bước trên tinh thần ưu tiên những con dấu mang tính đối ngoại còn trên các văn bản khác, chúng ta có thể hạn định một thời gian thích hợp để thay đổi dần.

Lý do gây tốn kém cũng chưa thuyết phục bởi nếu là việc cần làm, dù tốn kém vẫn phải làm. Vào thời điểm năm 1980, khi đó kinh tế đất nước rất khó khăn, chúng ta cũng đã từng thực hiện việc này. Hiện nay, tuy kinh tế có một số khó khăn nhưng so với thời điểm đó, chúng ta có tiềm lực hơn ngàn vạn lần.

Có lẽ điều mà gây lo ngại nhất là việc thay đổi trên tiền đồng Việt Nam. Trước hết, phải xác định đây không phải là “đổi tiền” mà thực chất chỉ là thay tên quốc huy trên tiền đồng Việt Nam, có cùng mệnh giá không đổi. Vì vậy, việc thay đổi này tương tự như thay tiền cũ bằng tiền mới nên có thể thay dần trong một khoảng thời gian nào đó theo lịch trình.

Tóm lại, với những yếu tố như “gắn liền với sự ra đời của chính thể cộng hòa đầu tiên, được long trọng công bố qua Bản tuyên ngôn độc lập của Hồ Chủ tịch, có khả năng lôi cuốn, tập hợp đoàn kết toàn dân tộc, tạo sự đồng thuận chung trong xã hội, đồng thời thuận lợi hơn trong quan hệ hợp tác với các nước khác trên thế giới…” của Quốc hiệu Việt Nam dân chủ cộng hòa thì những lời giải thích của UB Dự thảo sửa đổi Hiến pháp chưa thuyết phục được nhiều đại biểu và cử tri là có cơ sở.

Việc thay đổi tên nước hay không là do ý nguyện của nhân dân mà Quốc hội là người đại diện. Tuy nhiên, dù thay đổi hay không thay đổi, đại biểu Quốc hội và cử tri đều cần một lời giải trình thuyết phục bởi “phải giải thích thỏa đáng, thuyết phục, người dân mới chấp nhận” như ý kiến của đại biểu Đỗ Thị Thủy (Vĩnh Phúc).

Bùi Hoàng Tám